“İlke” kelimesi Türkçede genel olarak “temel prensip” anlamında kullanılır. Birleşik kelime olarak “ilke edinmek” şeklinde kullanılır ve bu ifade “bir prensibi benimsemek” anlamına gelir. Ayrıca “ilkel” kelimesi de “basit, ilk haliyle var olan” anlamlarında kullanılır.
“İlke” Kelimesinin Örnek kullanımlar:
- Bu şirketin ilkesi müşteri memnuniyetidir.
- Hukukun temel ilkesi adil olmaktır.
- Benim ilkem dürüstlüktür.
- Bu eylem insan hakları ilkesine aykırıdır.
- İyi bir lider olmanın ilkesi takım çalışmasıdır.
“İlke” Kelimesinin En çok kullanılan birleşik kelime örnekleri:
- ilke edinmek: bir prensibi benimsemek
- ilke kararı: bir konu hakkında alınan temel karar
- ilke belirlemek: bir konuda temel prensipleri belirlemek
- ilke gereği: bir prensibe uygun olarak
- ilke dışı: temel prensiplere aykırı
Not: Yukarıdaki örnekler Türkçe diline özgü örneklerdir.
“İlke” Kelimesi İçinde Geçen Atasözleri
İlke kelimesi içeren atasözleri Türkçe dilinde yaygın olarak kullanılmamaktadır. Bununla birlikte, bazı benzer kavramları içeren atasözleri vardır. İşte bazı örnekler:
- İlkesiz yürüyenin sonu karanlık olur. Bu atasözü, insanların hayatlarında bir prensip ve amacı olmadan hareket etmelerinin, sonunda hüsranla sonuçlanacağına dair bir uyarı niteliğindedir.
- İlim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir. Bu atasözü, bilginin sadece dış dünyayı anlamakla sınırlı olmadığını, kişinin kendi iç dünyasını da keşfetmesi gerektiğini belirtir.
- Yiğit düşmanı da olsa ilke edinmezse zillete düşer. Bu atasözü, kişinin karakterinin, dürüstlük ve ilkelerinden daha önemli olduğunu vurgular. Bir kişi, ilkesiz bir şekilde davranarak, hatta düşmanlarına bile saygı göstermezse, kendisine saygı duyulmayacak ve aşağılanacaktır.
- Yol yürümekle bilinir, iş ilmek ilmek öğrenilir. Bu atasözü, bir işi öğrenmek için sabırlı ve disiplinli olmanın önemini vurgular. İlke kelimesi doğrudan geçmese de, sabır ve disiplinli çalışma, insanın prensiplerini benimsemesine yardımcı olabilir.
Not: Atasözleri Türkçe dilinde çok kullanılan ifadelerdir, ancak belli bir kontrol mekanizması bulunmamaktadır. Bu nedenle, atasözleri zaman zaman halk arasında farklı şekillerde kullanılabilir.
“İlke” Kelimesi İçinde Geçen Deyimler
“Ilke” kelimesi, Türkçe deyimlerinde sıklıkla kullanılmaz. Bununla birlikte, benzer anlamları ifade eden bazı deyimler vardır. İşte örnekler:
- İlkeli davranmak: dürüst ve doğru bir şekilde davranmak, prensiplere uygun hareket etmek anlamına gelir.
- İlkemde kararlıyım: benim için önemli olan prensiplerim var ve onlara bağlı kalmaya kararlıyım anlamına gelir.
- İlkesiz davranmak: herhangi bir prensibe veya ahlaki değere bağlı kalmadan hareket etmek anlamına gelir.
- İlkelerinden taviz vermek: bir prensibe bağlı kalmaktan vazgeçmek veya prensiplerine uymayarak taviz vermek anlamına gelir.
- İlkelerine sadık kalmak: kendine belirlediği prensiplere uygun şekilde hareket etmek anlamına gelir.
- İlkesizlik yapmak: ahlaki değerlere, prensiplere ve dürüstlüğe aykırı hareket etmek anlamına gelir.
Not: Yukarıdaki deyimler, Türkçe dilinde “ilke” kelimesini içeren deyimler değillerdir. Bununla birlikte, “ilkeli davranmak” deyimi, Türkçede en çok kullanılan “ilke” kelimesi ile ilgili deyimlerden biridir.
